ISTANBUL - VRATA ORIJENTA

Magično mesto na kom se sudaraju i prepliću istok i zapad, islam i hrišćanstvo, tradicionalno i moderno... Istanbul je jedini grad na svetu koji se prostire na dva kontinenta. Zauzimajući obe strane Bosforskog moreuza, ovaj istorijski grad oduvek je predstavljao most između Evrope i Azije. Kroz vekove je bio prestonica Rimskog, Vizantijskog i Otomanskog carstva, a danas je moderan grad i kulturni i privredni centar Republike Turske. Kuda god da krenete u ovom čarobnom gradu, naići ćete na tragove njegove veličanstvene prošlosti.

Upoznavanje Istanbula započinjemo laganom šetnjom kroz njegovu istoriju. Na raskršću Bosforskog moreuza, zaliva Zlatni rog i Mramornog mora, u starom evropskom delu grada, nalaze se značajni spomenici svetske kulturne baštine. Baš na ovom mestu, kao da prkose jedna drugoj, stoje dve veličanstvene građevine, Aja Sofija (poznata i kao Crkva svete mudrosti, nekada najveća hrišćanska crkva, koja je padom Vizantijskog carstva pretvorena u džamiju, a osnivanjem Republike Turske u muzej) i Plava džamija (izgrađena za vreme Otomanske imperije kako bi parirala veličini i lepoti Aja Sofije), oslikavajući dve epohe ovog grada. Put nas dalje vodi u raskošnu Topkapi palatu koja najbolje svedoči o bogatstvu i moći Otomanske imperije. Blago koje se krije iza kapije ove raskošne palate vraća nas nekoliko vekova unazad i bar na kratko nam otvara vrata tajnih sultanskih odaja i vrtova.

 Dok smo još u srcu starog grada koristimo priliku da posetimo i misterioznu Cisternu Baziliku (najveći podzemni rezervoar vode iz vizantijskog perioda), kao i da se prepustimo čarima Kapali čaršije (najstarije i najveće zatvorene pijace na svetu), gde uživamo u sjaju i šarenilu orijenta i cenkanju sa lokalnim prodavcima. Usput šetamo prelepim starim ulicama koje krase drvene kuće i šarmantni kafići sa malim baštama, u kojima provodimo trenutke odmora ispijajući čaj od jabuke ili salep i sladeći se ukusnim turskim specijalitetima opijeni mirisom nargila. 

  

Preko Zlatnog roga, poput vremeplova, most Galata nas vodi u novu epohu. Posebnu draž šetnji preko mosta daje bezbroj pecaroša na njemu i mnoštvo kafića i ribljih restorana koji se nalaze ispod mosta. Iznad nas se izdiže čuvena Galata kula na čijem vrhu se nalazi terasa sa koje se pruža neverovatan pogled na ovaj očaravajući grad. Od ove tačke gradskim ambijentom dominira arhitektura s kraja devetnaestog i početka dvadesetog veka i Istanbul sve više podseća na moderne evropske gradove.

Do trga Taksim i spomenika Republike vodi nas najživopisnija ulica u gradu, Istiklal ulica, u koju se tokom dana uliva reka turista (čiji broj dnevno dostiže čak tri miliona), a sa zalaskom sunca ona se transformiše u epicentar noćnog života. Ono što ovu ulicu čini posebnom je i crveni ’’nostalgični tramvaj’’ koji je ujedno i jedino dozvoljeno prevozno sredstvo u ovoj inače pešačkoj zoni.

 Jednu od autentičnih atrakcija grada na Bosforu predstavljaju i ulične mačke, koje srećemo na svakom koraku. Prema statistici, verovali ili ne, na svakih pet kvadratnih metara gradske površine dolazi jedna mačka, a većina ih živi na ulici. Pored njih, bitno mesto u turskoj kulturi i tradiciji zauzimaju i lale, cvet koji danas prvenstveno asocira na Holandiju, a zapravo potiče sa ovih prostora.

Naš boravak u Istanbulu upotpunjuju krstarenje Bosforom i poseta omiljenom izletištu građana Istanbula, arhipelagu Prinčevskih ostrava u Mramornom moru. Dok krstarimo između Evrope i Azije uživamo u pogledu na Dolmabahče palatu (prvu, i jednu od najlepših, koja je građena pod uticajem evropskog stila na otomansku kulturu u kojoj su svi satovi zaustavljeni u vreme kada je preminuo Kemal Ataturk, osnivač  savremene Republike Turske), letnjikovce i vile na obali Bosfora, kraj Ortakoj (simbol tolerancije između rezličitih religija u Istanbulu, mesto na kome vekovima u miru jedna pored druge stoje džamija, crkva i sinagoga, i jedno od centralnih mesta okupljanja mladih tokom letnjih meseci), Ataturkov most (sedmi po veličini viseći most na svetu i prvi koji je spojio Evropu i Aziju), Bajlerbeji palatu, pravimo kratku pauzu i iskrcavamo se na azijskom kopnu (koje nije toliko bogato znamenitostima kao evropski deo grada, ali predstavlja sliku svakodnevnog života gradskog stanovništva), sa vetrom u kosi nastavljamo put natrag u pratnji brojnih galebova.

Predah od gradske gužve nalazimo na Bujukadi (što bi u bukvalnom prevodu značilo Veliko ostrvo), najvećem i najpopularnijem Prinčevskom ostrvu. U prošlosti ovo ostrvo je bilo utočište prognanih prinčeva i princeza, koji su ugrožavali tron tadašnjih imperatora, a danas je predivna oaza u kojoj se kao prevozna sredstva koriste isključivo bicikli, kočije i stopala.

U Beograd se vraćamo nasmejani, puni utisaka, opčinjeni duhom prohujalih vremena, a Istanbul zauvek ostaje u našem sećanju i srcima.

By Teodora Nikolić